یکی از مشاغلی که در جامعه ما قشر گسترده‌ای از اشخاص از مردم به آن اشتغال دارند و نیازمند آن است که سازمان‌دهی شود، شغل کارگر ساختمانی است. متاسفانه حقوق و مزایای این دسته از کارگران، توسط بعضی از کارفرمایان نادیده گرفته می‌شود.

از طرفی سازوکارهای ناقصی که درمورد این شغل وجود دارد، مشکلاتی برای این دسته از نیروهای کار ایجاد کرده ‌است. در این راستا قرارداد کارگر ساختمان یکی از قراردادهای مهم محسوب می‌شود. این قرارداد، در رابطه کاری کارگر با کارفرما اهمیت ویژه‌ای دارد.


در این مطلب قصد داریم این قرارداد را به ‌صورت دقیق مورد بررسی قرار دهیم و جنبه‌های حقوقی آن را مطرح کنیم.
 

قرارداد کارگر ساختمان چه نوع قراردادی است؟

قرارداد کارگر ساختمان یکی از انواع قرارداد کار محسوب می‌شود. مطابق قانون کار، اشخاصی که به ‌عنوان کارگر با کارفرما همکاری می‌کنند، از حقوق و مزایای قانونی و حق بیمه بهره‌مند می‌شوند.

بنابراین لازم است کارفرما با کارگر قرارداد کار ساختمانی را امضا کند و حقوق و مزایای او را مطابق قانون بپردازد. همچنین کارفرما باید حق بیمه کارگر ساختمانی را از اولین روز کاری او پرداخت کند.

رابطه کاری کارگر ساختمانی با کارفرما معمولا از زمان شروع پروژه ساختمانی آغاز می‌شود و هم‌زمان با خاتمه این پروژه نیز به اتمام می‌رسد. بنابراین کار کارگر ساختمانی را می‌توان از مشاغلی محسوب کرد که امنیت شغلی ضعیفی دارند و تضمینی برای ادامه همکاری بعد از پایان پروژه ساختمانی برای آن‌ها وجود ندارد.

تصور کنید کارفرمایی برای انجام اموری مانند حمل مصالح، آماده‌سازی فضای پروژه برای نصب سرامیک یا مواردی مانند آن، کارگران ساختمانی را استخدام می‌کند. توافق کارفرما و کارگران او برای مدت 6 ماه است. در این حالت کارفرما با هر کدام از این کارگران، قرارداد کارگر ساختمان را امضا می‌کند.

لازم است که طرفین، تعهدات خودشان را مطابق قانون و قرارداد انجام دهند. پس از اتمام مدت 6 ماهه و همزمان با خاتمه پروژه ساختمانی، تعهدات کارفرما و نیروی کار نیز در مقابل هم به پایان می‌رسد.

این موضوع یکی از مشکلات مهم در خصوص کارگران ساختمانی است، به جهت اینکه متاسفانه شغل پایداری ندارند و در بسیاری از موارد، از حق قانونی خودشان محروم می‌شوند.‌
 

آیا ضرورتی برای امضای قرارداد کارگر ساختمان وجود دارد؟

قانون کار، توافقات شفاهی را مورد پذیرش قرار داده است. یعنی اگر طرفین قراردادی نداشته باشند، در صورت بروز اختلاف نیز می‌توانند این موضوع را پیگیری کنند. ولی مسلما داشتن قرارداد کتبی، به نفع هر دو طرف خواهد بود و باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌های طرفین خواهد شد.

داشتن قرارداد کتبی اهمیت بسزایی دارد. بنابراین توصیه می‌کنیم برای کارهای ساختمانی حتما قرارداد امضا کنید. به‌جهت این‌که اگر در آینده اختلافاتی بین کارگر و کارفرما ایجاد شود، با استناد به متن قرارداد کتبی، طرفین می‌توانند برای اثبات ادعا یا دفاع از حق خودشان اقدام کنند.

تصور کنید شخصی به عنوان کارگر ساختمانی وظیفه حمل آجر و سیمان را به داخل ساختمان برعهده می‌گیرد. ولی کارفرما حقوقی کم‌تر از آن‌چه مطابق شورای عالی کار تعیین شده، برای این کارگر ساختمانی پرداخت می‌کند. در این حالت کارگر می‌تواند با استناد به متن این قرارداد، از طریق اداره کار برای پیگیری حقوق و مطالبات خودش اقدامات لازم را انجام دهد.

داشتن قرارداد کتبی برای کارفرما نیز مزایایی دارد.

تصور کنید کارگری برای مدت 3 ماه همکاری با کارفرما توافق می‌کند. کارفرما نیز مطابق قانون، حقوق و مزایا و حق بیمه کارگر را پرداخت می‌کند. در این حالت اگر کارگر ساختمانی بدون دلیل موجه، محل کار خود را ترک کند، کارفرما می‌تواند با استناد به متن قرارداد، موضوع ترک کار توسط کارگر را از طریق اداره کار پیگیری کند.
 

قرارداد کارگر روزمزد ساختمانی

کارگر روزمزد به کارگری گفته می‌شود که حق‌الزحمه خود را به ‌صورت روزانه دریافت می‌کند. برخلاف آن‌چه تصور می‌شود، کارگر روزمزد صرفا برای یک روز استخدام نمی‌شود و ممکن است بیش ‌از چند روز یا حتی چند ماه رابطه کاری او با کارفرما ادامه داشته باشد.

ملاک روزمزد بودن، دریافت حق‌الزحمه کارگر به ‌صورت روزانه است. بنابراین این امکان وجود دارد که کارگر با کارفرما توافق کند تا کارفرما حق‌الزحمه او را به‌صورت روزانه بپردازد.

تصور کنید شخصی برای مدت دو ماه با کارفرما قراردادی امضا می‌کند تا امور موردنظر کارفرما را در ساختمان او انجام دهد. در این حالت اگر کارگر با کارفرما توافق کرده باشد که حق‌الزحمه خود را به‌صورت روزانه دریافت کند، طرفین می‌توانند از قرارداد کارگر روزمزد ساختمانی استفاده کنند.

احتمالا شما نیز در میدان‌های مشخصی از شهرتان، کارگران زحمت‌کشی را مشاهده کرده‌اید که که در این میدان‌ها تجمع کرده‌اند تا کارفرما آن‌ها برای کارگری به صورت روزانه استخدام کند.


این دسته از کارگران عموما از حقوق قانونی خودشان مطلع نیستند یا به جهت شرایط دشوار زندگی، ناچار هستند، بدون حق بیمه  و بدون دریافت حق‌الزحمه قانونی و مزایا با کارفرما همکاری داشته باشند. این موضوع یکی از مسائل مهمی است که که باید سازمان‌دهی شود و سازوکارهای قانونی برای رعایت حقوق این دسته از کارگران در نظر گرفته شود.

قرارداد کارگر روزمزد بیشتر در مورد مشاغل مربوط به ساختمان سازی و مواردی از این قبیل کاربرد دارد. هرچند روزمزد بودن باعث شده تا بعضی از کارفرمایان از انجام تعهدات قانونی خودشان در مورد کارگر کوتاهی کنند، ولی باید گفت این قرارداد نیز تحت شمول قانون کار است. 

تصور کنید کارفرمایی با کارگر توافق می‌کند تا به مدت ۱۰ روز فعالیت‌هایی مانند حمل بار، آماده‌سازی مواد اولیه برای بتن‌ریزی و مواردی از این قبیل را برای ساختمان او انجام دهد و به‌صورت روزمزد حقوق خود را دریافت کند.

نکته قابل‌توجه در این مورد، این است که این دسته از توافقات نیز، مشمول قانون کار و قانون تامین اجتماعی می‌شود یعنی نباید اینگونه تصور شود که به جهت کوتاه مدت بودن دوره همکاری، امکان توافق برای پرداخت نکردن حق بیمه وجود دارد.
 

قرارداد کارگر با پیمانکار

بعضی مواقع ممکن است پیمانکار با کارفرما قرارداد پیمانکاری امضا کند. در این حالت مطابق توافق آن‌ها پیمانکار، کارگرانی را برای کار استخدام می‌کند. قرارداد کارگر با پیمانکار برای این موضوع کاربرد دارد.

در واقع در این نوع توافق، پیمانکار به جای کارفرما خودش به‌صورت مستقیم بر کار کارگرانی که تحت نظر او فعالیت می‌کنند، نظارت دارد و خودش با این کارگران قرارداد امضا می‌کند. مطابق توافق کارفرما و پیمانکار لازم است که پیمانکار حق بیمه و حقوق و مزایای کارگران را مطابق قانون کار بپردازد.

تصور کنید کارفرمایی ساخت یک مجتمع تفریحی گردشگری را به پیمانکار واگذار می‌کند. پیمانکار برای انجام پروژه موردنظر کارفرما از بناهای باتجربه و کارگران ساختمانی دعوت به همکاری می‌کند.

به‌محض این‌که طرفین توافقات اولیه را انجام دهند، بهتر است که قرارداد کارگر با پیمانکار امضا شود. مطابق این قرارداد، هرکدام از طرفین موظف خواهند شد تا تعهدات خود را در چارچوب قرارداد و مطابق قانون انجام دهند.

 

قرارداد کار ساعتی چه نوع قراردادی است؟

قرارداد کار ساعتی قراردادی است که در جامعه با عنوان کار پاره وقت نیز شناخته می‌شود. این قرارداد هم برخلاف تصور عموم از قراردادهایی است که مطابق آن نیروی کار تحت حمایت قانونگذار قرار می‌گیرد.

قرارداد کارمزد ساعتی به قراردادی گفته می‌شود که شخصی برای کار موردنظر کارفرما در مدت و ساعت مشخصی استخدام می‌شود. درواقع مبنای پرداخت حق‌الزحمه برای این دسته از کارگران، با توجه به ساعات کار کارگر محاسبه و پرداخت می‌شود. در این دسته از قراردادها لازم است که کارفرما به میزان ساعاتی که کارگر کار کرده ‌است، حق‌الزحمه و حق بیمه او را پرداخت کند.